امام حسین (ع) : ای پسر آدم همانا تو مانند روزگاری ، هر روزی که بر تو بگذرد قسمتی از عمرت کاسته و کم میگردد. 

ارشاد القلوب جلد ۱ صفحه ۹۸

امام حسین (ع) : هرکس زبانش راستگو باشد کردارش پاکیزه باشد و هرکس نیت خیر داشته باشد روزیش فراوان گردد و هرکس با زن و بچه اش خوشرفتار باشد عمرش طولانی شود. 

ارشاد القلوب جلد ۱ صفحه ۳۲۳

امام حسین (ع) : فقیران و تهی دستان مومنان چهل سال زودتر از ثروتمندان وارد بهشت میشوند ، امام (ع) برای درک بیشتر این موضوع مثالی را هم بیان فرمودند : مانند دو کشتی که از گمرک می گذرند ، مامور وصول گمرک به آن دو کشتی نگاه میکند و یکی از آنها را پر از بار می بیند و دستور می دهد آنرا نگه دارید. 

ارشاد القلوب جلد ۱ صفحه ۳۷۰

امام حسین (ع) : ایمان بنده مومن کامل نمیشود مگر اینکه در او چهار خصلت باشد : ۱٫اخلاقش نیکو باشد ، ۲٫بخشنده باشد ، ۳٫از گفتن حرفهای زیادی خودداری کند ، ۴٫زیادی مالش را انفاق کند. 

ارشاد القلوب جلد ۱ صفحه ۴۵۴

امام حسین (ع) در حال رفتن به کربلا فرمودند : من مرگ را نمی بینم جز سعادت ، و زندگی با ستمگران را نمی بینم مگر ستوه و بی قراری. 

تحف العقول صفحه ۱۷۶

امام حسین (ع) در حال رفتن به کربلا فرمود : این دنیا تغییر کرده و منفور شده است ، خوبیهایش رفته ، و باقی نمانده از دنیا مگر ته مانده ای همچون کاسه ای که در ته آن مختصری بماند.مختصر زندگی بی ارزشی همچون چراگاه خطرناک ، مگر شما مشاهده نمی کنید که به حق عمل نمی کنند و از باطل گریزان نیستند ، باید مومن دل به دیدار پروردگار خود ببندد در حالی که طالب حق است.من مرگ را جز حیات و زندگی نمی بینم و زنده ماندن با ستمگران را جز بدبختی ، مردم بنده دنیایند و دین بر سر زبانهای آنها آویزان است  آن را می چرخانند بر محور زندگی خود ، وقتی به وسیله بلا آزمایش شدند دین داران کم خواهند بود ( دین لقلقه زبانشان است و در مواقع آزمایش الهی دین ندارند ). 

بحارالانوار جلد ۱۷ ( جلد ۲ صفحه ۱۰۹ )

روایت شده که چون حسین (ع) وارد سرزمین کربلا شد ؛ رو به اصحاب خود کرد و فرمود : مردم بندگان دنیا هستند و دین حرفی است که بر زبان میرانند و تا زندگی آنان خوب و گوارا است دین را حفظ میکنند ولی چون به بلاها امتحان و آزمایش می شوند ، دین داران کم خواهند شد. 

انوارالبهیه ( از تالیفات حاج شیخ عباس قمی رضوان الله علیه ) صفحه ۹۳

امام حسین (ع) : امام (ع) به مردی که غیبت شخصی را در نزد آنجناب می کرد فرمود : از این کار خودداری کن ، غیبت و بدگویی پشت سر دیگران ، خوراک سگهای جهنم است. 

بحارالانوار جلد ۱۷ ( جلد ۲ صفحه ۱۰۹ )

امام حسین (ع) : گروهی خدا را می پرستند به جهت آرزوی بهشت ، این عبادت تاجران است ، گروهی خدا را میپرستند از ترس جهنم ، این عبادت بردگان است ، گروهی خدا را میپرستند به شکرانه نعمتهایش ، این عبادت آزادمردان است و این بهترین عبادت است. 

بحارالانوار جلد ۱۷ ( جلد ۲ صفحه ۱۱۰ )

امام حسین (ع) فرمودند :  برادران چهار قسمند: ۱- برادرى که نافع براى تو و خودش هست. ۲- برادرى که براى تو سودمند است. ۳- برادرى که برایت زیان دارد.
۴- برادرى که نه براى تو و نه خودش سود دارد. تقاضا کردند توضیح بدهد.فرمود برادرى که براى خود و تو نافع است برادرى است که با برادرى طالب دوام عمر برادر خویش است نه جویاى مرگ او، چنین برادرى مفید براى تو و خود اوست، زیرا وقتى برادرى تکمیل شود زندگى به هر دو خوش میگذرد اما وقتى برادرى در آرزوى کم و کاستى یک دیگر باشند براى هر دو زیان دارد. برادرى که بر تو سودمند است آن برادرى است که خود را از طمع خارج‏ نموده و بصورت علاقه و میل درآمده است او بواسطه طمع به امور مالى برادرى را بر قرار نکرده، چنین برادرى تمام قدرت و نیروى خود را به تو ارزانى داشته و برادرى که بر ضرر تو است برادرى است که انتظار بدبختى تو را دارد و دشمنى خود را پنهان میکند و بین مردم در مورد تو دروغ میگوید و با دیده حسد به تو مینگرد.
خدا او را لعنت کند. اما برادرى که نه به نفع تو و خویش است برادرى است که احمق کامل است. خدا او را از رحمت خود دور کند. او را میتوانى بدین وسیله بشناسى که پیوسته خود را بر تو مقدم میدارد و از روى حرص و علاقه تمام آنچه دارى از تو میخواهد.   

بحارالانوار جلد ۱۷ ( جلد ۲ صفحه ۱۱۱  )

کنز الفوائد : امام حسین (ع) روزى به ابن عباس فرمود: در باره چیزى که به تو مربوط نیست سخن مگو زیرا میترسم به گناه دچار شوى. درباره چیزى که مربوط بتو است نیز صحبت مکن مگر بدانى جاى صحبت کردن است بسا از گویندگان که به حق سخن گفته ‏اند ولى سرزنش شده‏ اند با دو کس بحث و جدال مکن شخص حلیم و شخص سفیه. حلیم تو را عصبانى میکند و نادان اذیتت میکند، در پشت سر برادر مؤمن خود چیزى بگو که دوست دارى او پشت سر تو بگوید. چنان عمل کن همانند مردى که میداند از جرائمش بازخواست میکنند و پاداش کارهاى نیکش را میدهند و السلام.
سخن نافع بن جبیر به او رسید که در باره معاویه گفته بود: معاویه به جهت حلم ساکت میماند و بواسطه داشتن علم سخن میگوید. امام علیه السلام فرمود بلکه خودخواهى موجب سخن گفتن او می ‏شود و فروماندن موجب سکوتش میگردد.     

بحارالانوار جلد ۱۷ ( جلد ۲ صفحه ۱۱۶  )

امام حسین (ع) فرمود : کسى که کارى را با معصیت خدا از پیش بگیرد از دست دادن آرزو و خواسته ‏اش نزدیک‏تر و برخورد کردنش با ترس سریعتر است.  

بحارالانوار جلد ۱۷ ( جلد ۲ صفحه ۱۱۲  )

امام حسین (ع) : درس دادن علم موجب پیدا شدن معرفت میشود و طول تجربه عقل را افزایش می دهد ، شرافت تقوی است ، و قناعت آسایش بدنهاست ، هرکه تو را دوست داشته باشد ( از کار ناپسند ) تو را باز میدارد ، و هرکه با تو دشمن باشد فریبت می دهد ( و به گناه تشویقت میکند )

بحارالانوار جلد ۱۷ ( جلد ۲ صفحه ۱۱۷ )

امام حسین (ع) : به ابن عباس فرمود : درباره چیزی که به تو مربوط نیست سخن مگو ، زیرا می ترسم به گناه دچار شوی ، درباره چیزی که مربوط به تو است نیز صحبت مکن ، مگر بدانی جای صحبت کردن است ، بسا از گویندگان که به حق سخن گفته اند ولی سرزنش شده اند. با دو کس بحث و جدال مکن ، شخص حلیم ، و شخص نادان . حلیم تو را عصبانی میکند و نادان اذیتت میکند ، در پشت سر برادر مومن خود همان چیزی بگو که دوست داری او پشت سر تو بگوید. چنان عمل کن همانند کسی که میداند از جرائمش بازخواستش میکنند و پاداش کارهای نیکش را میدهند.

بحارالانوار جلد ۱۷ ( جلد ۲ صفحه ۱۱۶ )

امام حسین (ع) : مردی از اهالی کوفه در ضمن نامه ای به حضرت امام حسین (ع) نوشت : مولای من بفرمایید خیر دنیا و آخرت چیست ؟ حضرت حسین (ع) در جواب او نوشت : بسم الله الرحمن الرحیم ، هرکس جویای رضای خدا باشد ( مردم با او خشمگین میشوند ) و خداوند به جای مردم کارهای او را اصلاح میکند ، و هرکه جویای رضای مردم باشد و ( با به خشم آوردن خدا ) خداوند او را به مردم واگذار میکند. ( و مردم او را وا می گذارند ).  

بحارالانوار جلد ۱۷ ( جلد ۲ صفحه ۱۱۵ )

امام حسین (ع) : مردی به خدمت امام حسین (ع) رسید و گفت : من شخصی گناهکار هستم که نمی توانم خود را از معصیت نگه دارم ، مرا پند و اندرزی بده ، حضرت حسین (ع) فرمود : پنج کار را انجام مده بعد هر گناهی مایلی بکن : ۱٫از رزقو روزی خدا نخور هر گناهی مایلی بکن . ۲٫ از ولایت خدا خارج شو هر گناهی می خواهی بکن . ۳٫ جایی را پیدا کن که خدا ترا نبیند هرچه می خواهی بکن . ۴ . وقتی ملک الموت برای گرفتن جانت ( قبض روحت ) آمد جلوگیری از او بکن . ۵ . وقتی مالک دوزخ تو را داخل جهنم کرد داخل نشو هرگناهی مایلی انجام ده.  

بحارالانوار جلد ۱۷ ( جلد ۲ صفحه ۱۱۵ )

امام حسین (ع) : بپرهیز از اینکه کاری انجام دهی که مجبور شوی عذر خواهی کنی از آن ، زیرا مومن خطا نمی کند تا معذرت بخواهد ، اما منافق پیوسته هر روز خطا میکند و معذرت میخواهد.  

بحارالانوار جلد ۱۷ ( جلد ۲ صفحه ۱۱۲ )

ابو جعفر ثانى (امام جواد) علیه السلام فرمود: امیرالمؤ منین علیه السلام به ابن عباس فرمود همانا شب قدر در هر سالى هست و در آن شب امر (سرنوشت و قضا و قدر) آنسال فرود مى آید و براى آن امر سرپرستانى است بعد از رسول خدا صلى الله علیه وآله . ابن عباس ‍ گفت : آنها کیانند؟ فرمود: من هستم و یازده تن از فرزندان صلبى من که امامان محدث باشند.  اصول کافى جلد ۲ صفحه ۴۸۱

امام جواد (ع) : دین شناسی ، قیمت هر متاع گرانقدر و نردبان ترقی برای وصول به هر مقام بلندی است . الحدیث جلد ۲ صفحه ۳۸۰

 امام جواد (ع) کسی که بر مرکب شهوات خویش سوار است و خودسرانه می‌تازد هرگز از لغزش و سقوط رهایی نخواهد داشت. الحدیث جلد ۲  صفحه ۲۱۵

 امام جواد (ع) : کسی که به سخن گوینده‌ای گوش فرا دارد با این عمل وی را بندگی کرده است. اگر گوینده سخن از خدا می‌گوید او خدا را بندگی کرده و اگر ناطق ( سخن گو ) از زبان شیطان و افکار شیطانی سخن می‌گوید ، شیطان را بندگی نموده است. الحدیث جلد ۲  صفحه ۱۲۹

 امام جواد (ع) : از رفاقت با شرور بپرهیزید که مانند شمشیر ظاهری خوب و اثری بد دارد .                الحدیث جلد ۳ صفحه ۲۳۴

امام جواد (ع) : به امام باقر (ع) فرمود : فرزندم هر کسی که از تو درخواست خیر و خوبی نماید به وی نیکی کن چه اگر در خواست کننده شایسته تر آن نیکی باشد تو به واقع رسیده ای و کار خوبی را در موردش انجام داده ای و اگر شایسته آن نیکی نبوده است تو با انجام درخواست او را مراتب شایستگی خود را در کار خیر ابراز کرده ای . الحدیث جلد ۳ صفحه ۳۳۲

امام جواد (ع) : کسی که استفاده کند برادری را { یعنی طرح رفاقت و برادری کند با مومنی } برای خدا ، همانا استفاده کرده خانه را در بهشت ، سپس فرمود : قصد کردن و آهنگ نمودن به سوی خداوند به دلها و قلوب رساننده تر است از شکنجه و رنج دادن اعضای بدن با اعمال ( با دل بهتر و زودتر از اعضا و جوارح میتوان به خدا نزدیک شد)  انوارالبهیه صفحه ۲۹۰

امام جواد (ع) : هرکس پیروی هوای نفس خویش کند ، دشمن خود را به آرزویش رسانده است.  انوارالبهیه صفحه ۲۹۰

امام جواد (ع) : کسی که بر اسب شهوات و هوسرانی سوار شد لغزشهای او جبران پذیر نیست.  انوارالبهیه صفحه ۲۹۰

امام جواد (ع) : اعتماد به خداوند بهای هر متاع گران قیمت و نردبان هر جایگاه بلند است.  انوارالبهیه صفحه ۲۹۰

امام جواد (ع) : عزت مومن بی نیازی او است از مردم.  انوارالبهیه صفحه ۲۹۰

امام جواد (ع) : مباش در آشکارا دوست خدا و در پنهانی دشمن خدا { که در حضور مردم عبادت کنی و در هنگام خلوت و تنها بودن معصیت کنی }.   انوارالبهیه صفحه۲۹۱

امام جواد (ع) : در انجام آنچه تو را در حق و حقیقت پایدار میسازد و تو آنرا دوست نداری شجاع باش و به جا آور و از اقدام به آنچه تو را به سوی هوای نفس دعوت میکند و مورد علاقه تو است خودداری کن.   انوارالبهیه صفحه ۲۹۱

۱ – قالَ الاْمامُ عَلیّ بنُ الْحسَین، زَیْنُ الْعابدین عَلَیْهِ السَّلامُ:

ثَلاثٌ مَنْ کُنَّ فیهِ مِنَ الْمُؤمِنینَ کانَ فی کَنَفِ اللّهِ، وَأظَلَّهُ اللّهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ فی ظِلِّ عَرْشِهِ، وَآمَنَهُ مِنْ فَزَعِ الْیَوْمِ الاْکْبَرِ:

مَنْ أَعْطی النّاسَ مِنْ نَفْسِهِ ما هُوَ سائِلهُم لِنَفْسِهِ، ورَجُلٌ لَمْ یَقْدِمْ یَدا وَ رِجْلاً حَتّی یَعْلَمَ أَنَّهُ فی طاعَةِ اللّهِ قَدِمَها أَوْ فی مَعْصِیَتِهِ، وَرَجُلٌ لَمْ یَعِبْ أخاهُ بِعَیْبٍ حَتّی یَتْرُکَ ذلکَ الْعِیْبَ مِنْ نَفْسِهِ. [۱].

ترجمه:

فرمود: سه حالت و خصلت در هر یک از مؤمنین باشد در پناه خداوند خواهد بود و روز قیامت در سایه رحمت عرش الهی می باشد و از سختی ها و شداید صحرای محشر در امان است.

اوّل آن که در کارگشائی و کمک به نیازمندان و درخواست کنندگان دریغ ننماید.

دوّم آن که قبل از هر نوع حرکتی بیندیشد که کاری را که می خواهد انجام دهد یا هر سخنی را که می خواهد بگوید آیا رضایت و خشنودی خداوند در آن است یا مورد غضب و سخط او می باشد.

سوّم قبل از عیب جوئی و بازگوئی عیب دیگران، سعی کند عیب های خود را برطرف نماید.

۲- قال علیه السلام: 

ثَلاثٌ مُنْجِیاتٌ لِلْمُؤْمِن: کَفُّ لِسانِهِ عَنِ النّاسِ وَاغتِیابِهِمْ، وَ إشْغالُهُ نَفْسَهُ بِما یَنْفَعُهُ لاَِّخِرَتِهِ وَ دُنْیاهُ، وَ طُولُ الْبُکاءِ عَلی خَطیئَتِهِ. [۲] .

ترجمه:

فرمود: سه چیز موجب نجات انسان خواهد بود: بازداشت زبان از بدگوئی وغیبت مردم، خود را مشغول به کارهائی کردن که برای آخرت و دنیایش مفید باشد.

و همیشه بر خطاها و اشتباهات خود گریان و ناراحت باشد.

۳- قال علیه السلام: أرْبَعٌ مَنْ کُنَّ فیهِ کَمُلَ إسْلامُهُ، وَمَحَصَتْ ذُنُوبُهُ، وَلَقِیَ رَبَّهُ وَهُوَ عَنْهُ راضٍ: وِقاءٌ لِلّهِ بِما یَجْعَلُ عَلی نَفْسِهِ لِلنّاس، وَصِدْقُ لِسانِه مَعَ النّاسِ، وَالاْسْتحْیاء مِنْ کُلِّ قَبِیحٍ عِنْدَ اللّهِ وَعِنْدَ النّاسِ، وَحَسْنِ خُلْقِهِ مَعَ أهْلِهِ. [۳] .

ترجمه:

فرمود: هر کس دارای چهار خصلت باشد، ایمانش کامل، گناهانش بخشوده خواهد بود، و در حالتی خداوند را ملاقات می کند که از او راضی و خشنود است:

۱- خصلت خودنگهداری و تقوای الهی به طوری که بتواند بدون توقّع و چشم داشتی، نسبت به مردم خدمت نماید.

۲- راست گوئی و صداقت نسبت به مردم در تمام موارد زندگی.

۳- حیا و پاکدامنی نسبت به تمام زشتی های شرعی و عرفی.

۴- خوش اخلاقی و خوش برخوردی با اهل و عیال خود.

۴- قال علیه السلام: یَا ابْنَ آدَم، إنَّکَ لاتَزالُ بَخَیْرٍ ما دامَ لَکَ واعِظٌ مِنْ نَفْسِکَ، وَما کانَتِ الْمُحاسَبَةُ مِنْ هَمِّکَ، وَما کانَ الْخَوْفُ لَکَ شِعارا. [۴] .

ترجمه:

فرمود: ای فرزند آدم، تا آن زمانی که در درون خود واعظ و نصیحت کننده ای دلسوز داشته باشی، و در تمام امور بررسی و محاسبه کارهایت را اهمیّت دهی، و در تمام حالات – از عذاب الهی – ترس و خوف داشته باشی؛ در خیر و سعادت خواهی بود.

۵- قال علیه السلام: وَأمّا حَقُّ بَطْنِکَ فَأنْ لاتَجْعَلْهُ وِعاءً لِقَلیلٍ مِنَ الْحَرامِ وَلا لِکَثیرٍ، وَأنْ تَقْتَصِدَ لَهُ فِی الْحَلالِ. [۵] .

ترجمه:

فرمود: حقّی که شکم بر تو دارد این است که آن را ظرف چیزهای حرام – چه کم و چه زیاد – قرار ندهی و بلکه در چیزهای حلال هم صرفه جوئی کنی و به مقدار نیاز استفاده نمائی.

۶- قال علیه السلام: مَنِ اشْتاقَ إلی الْجَنَّةِ سارَعَ إلی الْحَسَناتِ وَسَلاعَنِ الشَّهَواتِ، وَمَنْ أشْفَقَ مِنَ النارِ بادَرَ التَّوْبَةِ إلی اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِهِ وَ راجَعَ عَنِ الْمَحارِمِ. [۶] .

ترجمه:

فرمود: کسی که مشتاق بهشت باشد در انجام کارهای نیک، سرعت می نماید و شهوات را زیر پا می گذارد و هرکس از آتش قیامت هراسناک باشد به درگاه خداوند توبه می کند و از گناهان دوری می نماید.

۷- قال علیه السلام: طَلَبُ الْحَوائِجِ إلیَ النّاسِ مَذَلَّةٌ لِلْحَیاةِ وَ مَذْهَبَةٌ لِلْحَیاءِ، وَاسْتِخْفافٌ بِالْوَقارِ وَهُوَ الْفَقْرُ الْحاضِرِ، وَقِلَّةُ طَلَبِ الْحَوائِجِ مِنَ النّاسِ هُوَ الْغِنَی الْحاضِر. [۷] .

ترجمه:

فرمود: دست نیاز به سوی مردم دراز کردن، سبب ذلّت و خواری در زندگی و در معاشرت خواهد بود.

و نیز موجب از بین رفتن حیاء و ناچیز شدن شخصیت خواهد گشت به طوری که همیشه احساس نیاز و تنگ دستی نماید.

و هر چه کمتر به مردم رو بیندازد و کمتر درخواست کمک نماید بیشتر احساس خودکفائی و بی نیازی خواهد داشت.

۸- قال علیه السلام: اَلْخَیْرُ کُلُّهُ صِیانَةُ الاْنْسانِ نَفْسَهُ. [۸] .

ترجمه:

فرمود: سعادت و خوشبختی انسان در حفظ و کنترل اعضاء و جوارح خود از هرگونه کار زشت و خلاف است.

۹- قال علیه السلام: سادَةُ النّاسِ فی الدُّنْیا الاَسْخِیاء، وَسادَةُ الناسِ فی الاخِرَةِ الاْتْقیاءِ. [۹] .

ترجمه:

فرمود: در این دنیا سرور مرد، سخاوتمندان هستند؛ ولی در قیامت سیّد و سرور مردم، پرهیزکاران خواهند بود.

۱۰- قال علیه السلام: مَنْ زَوَّجَ لِلهِ، وَوَصَلَ الرَّحِمَ تَوَّجَهُ اللّهُ بِتاجِ الْمَلَکِ یَوْمَ الْقِیامَةِ. [۱۰] .

ترجمه:

فرمود: هر کس برای رضا و خشنودی خداوند ازدواج نماید و با خویشان خود صله رحم نماید، خداوند او را در قیامت مفتخر و سربلند می گرداند.

۱۱- قال علیه السلام: إنَّ أفْضَلَ الْجِهادِ عِفَّةُ الْبَطْنِ وَالْفَرْجِ. [۱۱] .

ترجمه:

فرمود: با فضیلت ترین و مهمترین مجاهدت ها، عفیف نگه داشتن شکم و عورت است – از چیزهای حرام و شبهه ناک -.

۱۲- قال علیه السلام: مَنْ زارَ أخاهُ فی اللّهِ طَلَبا لاِنْجازِ مَوْعُودِ اللّهِ، شَیَّعَهُ سَبْعُونَ ألْفَ مَلَکٍ، وَهَتَفَ بِهِ هاتِفٌ مِنْ خَلْفٍ ألاطِبْتَ وَطابَتْ لَکَ الْجَنَّةُ، فَإذا صافَحَهُ غَمَرَتْهُ الرَّحْمَةُ. [۱۲] .

ترجمه:

فرمود: هرکس به دیدار دوست و برادر خود برود و برای رضای خداوند او را زیارت نماید به امید آن که به وعده های الهی برسد، هفتاد هزار فرشته او را همراه و مشایعت خواهند کرد، همچنین مورد خطاب قرار می گیرد که از آلودگی ها پاک شدی و بهشت گوارایت باد.

پس چون با دوست و برادر خود دست دهد و مصافحه کند مورد رحمت قرار خواهد گرفت.

۱۳- قال علیه السلام: إنْ شَتَمَکَ رَجُلٌ عَنْ یَمینِکَ، ثُمَّ تَحَوَّلَ إلی یَس ارِکَ فَاعْتَذَرَ إلَیْکَ فَاقْبَلْ مِنْهُ. [۱۳] .

ترجمه:

فرمود: چنانچه شخصی تو را بدگویی کند، و سپس برگردد و پوزش طلبد، عذرخواهی و پوزش او را پذیرا باش.

۱۴- قال علیه السلام: عَجِبْتُ لِمَنْ یَحْتَمی مِنَ الطَّعامِ لِمَضَرَّتِهِ، کَیْفَ لایَحْتَمی مِنَ الذَّنْبِ لِمَعَرَّتِهِ.[۱۴] .

ترجمه:

فرمود: تعجّب دارم از کسی که نسبت به تشخیص خوب و بد خوراکش اهتمام می ورزد که مبادا ضرری به او برسد، چگونه نسبت به گناهان و دیگر کارهایش اهمیّت نمی دهد، و نسبت به مفاسد دنیائی، آخرتی روحی، فکری، اخلاقی و… بی تفاوت است.

۱۵ – قال علیه السلام: مَنْ أطْعَمَ مُؤْمِنا مِنْ جُوعٍ أطْعَمَهُ اللّهُ مِنْ ثِمارِ الْجَنَّةِ، وَمَنْ سَقی مُؤْمِنا مِنْ ظَمَاءٍ سَقاهُ اللّهُ مِنَ الرَّحیقِ الْمَخْتُومِ، وَمَنْ کَسا مُؤْمِنا کَساهُ اللّهُ مِنَ الثّیابِ الْخُضْرِ. [۱۵] .

ترجمه:

فرمود: هر کس مؤمن گرسنه ای را طعام دهد خداوند او را از میوه های بهشت اطعام می نماید، و هر که تشنه ای را آب دهد خداوند از چشمه گوارای بهشتی سیرابش می گرداند، و هرکس برهنه ای را لباس بپوشاند خداوند او را از لباس سبز بهشتی – که بهترین نوع و رنگ می باشد – خواهد پوشاند.

۱۶ – قال علیه السلام: إنَّ دینَ اللّهِ لایُصابُ بِالْعُقُولِ النّاقِصَةِ، وَالاَّْراءِ الْباطِلَةِ، وَالْمَقاییسِ الْفاسِدَةِ، وَ لا یُصابُ إلاّ بِالتَّسْلیمِ، فَمَنْ سَلَّمَ لَنا سَلِمَ، ومَنِ اهْتَدی بِنا هُدِیَ، وَمَنْ دانَ بِالْقِیاسِ وَالرَّأْیِ هَلَکَ. [۱۶] .

ترجمه:

فرمود: به وسیله عقل ناقص و نظریه های باطل، و مقایسات فاسد و بی اساس نمی توان احکام و مسائل دین را به دست آورد؛ بنابراین تنها وسیله رسیدن به احکام واقعی دین، تسلیم محض می باشد؛ پس هرکس در مقابل ما اهل بیت تسلیم باشد از هر انحرافی در امان است و هر که به وسیله ما هدایت یابد خوشبخت خواهد بود.

و شخصی که با قیاس و نظریات شخصی خود بخواهد دین اسلام را دریابد، هلاک می گردد.

۱۷ – قال علیه السلام: الدُّنْیا سِنَةٌ، وَالاَّْخِرَةُ یَقْظَةٌ، وَنَحْنُ بَیْنَهُما أضْغاثُ أحْلامِ. [۱۷] .

ترجمه:

فرمود: دنیا همچون نیمه خواب (چرت) است و آخرت بیداری می باشد و ما در این میان رهگذر، بین خواب و بیداری به سر می بریم.

۱۸ – قال علیه السلام: مِنْ سَعادَةِ الْمَرْءِ أنْ یَکُونَ مَتْجَرُهُ فی بِلادِهِ، وَ یَکُونَ خُلَطاؤُهُ صالِحینَ، وَ تَکُونَ لَهُ أوْلادٌ یَسْتَعینُ بِهِمْ. [۱۸] .

ترجمه:

فرمود: از سعادت مرد آن است که در شهر خود کسب و تجارت نماید و شریکان و مشتریانش افرادی صالح و نیکوکار باشند، و نیز دارای فرزندانی باشد که کمک حال او باشند.

۱۹ – قال علیه السلام: آیاتُ الْقُرْآنِ خَزائِنُ الْعِلْمِ، کُلَّما فُتِحَتْ خَزانَةٌ، فَیَنْبَغی لَکَ أنْ تَنْظُرَ ما فیها.[۱۹] .

ترجمه:

فرمود آیه های قرآن، هر کدام آن، خزینه علوم خداوند است، هر آیه و خزینه ای را که مشغول – خواندن می شوی – در آن دقّت نظر کن که چه در می یابی.

۲۰ – قال علیه السلام: مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ بِمَکَّة لَمْ یَمُتْ حَتّی یَری رَسُولَ اللّهِ صَلّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ، وَیَرَی مَنْزِلَهُ فی الْجَنَّةِ. [۲۰] .

ترجمه:

فرمود: هر که قرآن را در مکّه مکرّمه ختم کند نمی میرد مگر آن که حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم و نیز جایگاه خود را در بهشت رؤیت می نماید.

۲۱ – قال علیه السلام: یا مَعْشَرَ مَنْ لَمْ یَحِجَّ اسْتَبْشَرُوا بِالْحاجِّ إذا قَدِمُوا فَصافِحُوهُمْ وَعَظِّمُوهُمْ، فَإنَّ ذلِکَ یَجِبُ عَلَیْکُمْ تُشارِکُوهُمْ فی الاْجْرِ. [۲۱] .

ترجمه:

فرمود: شماهائی که به مکّه نرفته اید و در مراسم حجّ شرکت نکرده اید، بشارت باد شماها را به آن حاجیانی که برمی گردند، با آن ها – دیدار و – مصافحه کنید تا در پاداش و ثواب حجّ آن ها شریک باشید.

۲۲ – قال علیه السلام: الرِّضا بِمَکْرُوهِ الْقَضاءِ، مِنْ أعْلی دَرَجاتِ الْیَقینِ. [۲۲] .

ترجمه:

شادمانی و راضی بودن به سخت ترین مقدّرات الهی از عالی ترین مراتب ایمان و یقین خواهد بود.

۲۳ – قال علیه السلام: ما مِنْ جُرْعَةٍ أَحَبُّ إلی اللّهِ مِنْ جُرْعَتَیْنِ: جُرْعَةُ غَیْظٍ رَدَّها مُؤْمِنٌ بِحِلْمٍ، أَوْ جُرْعَةُ مُصیبَةٍ رَدَّها مُؤْمِنٌ بِصَبْرٍ. [۲۳] .

ترجمه:

فرمود: نزد خداوند متعال حالتی محبوب تر از یکی از این دو حالت نیست:

حالت غضب و غیظی که مؤمن با بردباری و حلم از آن بگذرد و دیگری حالت بلا و مصیبتی که مؤمن آن را با شکیبائی و صبر بگذراند.

۲۴ – قال علیه السلام: مَنْ رَمَی النّاسَ بِما فیهِمْ رَمَوْهُ بِما لَیْسَ فیِهِ. [۲۴] .

ترجمه:

فرمود: هرکس مردم را عیب جوئی کند و عیوب آنان را بازگو نماید و سرزنش کند، دیگران او را متهّم به غیر واقعیّات می کنند.

۲۵ – قال علیه السلام: مُجالَسَةُ الصَّالِحیِنَ داعِیَةٌ إلی الصَّلاحِ، وَ أَدَبُ الْعُلَماءِ زِیادَةٌ فِی الْعَقْلِ.[۲۵] .

ترجمه:

فرمود: هم نشینی با صالحان انسان را به سوی صلاح و خیر می کشاند، معاشرت و هم صحبت شدن با علماء، سبب افزایش شعور و بینش ‍ می باشد.

۲۶ – قال علیه السلام: إنَّ اللّهَ یُحِبُّ کُلَّ قَلْبٍ حَزینٍ، وَ یُحِبُّ کُلَّ عَبْدٍ شَکُورٍ. [۲۶] .

ترجمه:

فرمود: همانا خداوند دوست دارد هر قلب حزین و غمگینی را (که در فکر نجات و سعادت خود باشد) و هر بنده شکرگذاری را دوست دارد.

۱ قالَتْ فاطِمَةُ الزَّهْراء سلام اللّه علیها:

نَحْنُ وَسیلَتُهُ فی خَلْقِهِ، وَ نَحْنُ خاصَّتُهُ وَ مَحَلُّ قُدْسِهِ، وَ نَحْنُ حُجَّتُهُ فی غَیْبِهِ، وَ نَحْنُ وَرَثَةُ أنْبیائِهِ.[۱] .

ترجمه:

فرمود: ما أهل بیت پیامبر وسیله ارتباط خداوند با خلق او هستیم، ما برگزیدگان پاک و مقدّس پروردگار می باشیم، ما حجّت و راهنما خواهیم بود؛ و ما وارثان پیامبران الهی هستیم.

۲ قالَتْ علیها السلام: وَهُوَ الا مامُ الرَبّانی، وَالْهَیْکَلُ النُّورانی، قُطْبُ الا قْطابِ، وَسُلالَةُ الاْ طْیابِ، النّاطِقُ بِالصَّوابِ، نُقْطَةُ دائِرَةِ الا مامَةِ.[۲] .

ترجمه:

در تعریف امام علیّ علیه السلام فرمود: او پیشوائی الهی و ربّانی است، تجسّم نور و روشنائی است، مرکز توجّه تمامی موجودات و عارفان است، فرزندی پاک از خانواده پاکان می باشد، گوینده ای حقّگو و هدایتگر است، او مرکز و محور امامت و رهبریّت است.

۳ قالَتْ علیها السلام: أبَوا هِذِهِ الاْ مَّةِ مُحَمَّدٌ وَ عَلیُّ، یُقْیمانِ أَودَّهُمْ، وَ یُنْقِذانِ مِنَ الْعَذابِ الدّائِمِ إ نْ أطاعُوهُما، وَ یُبیحانِهِمُ النَّعیمَ الدّائم إ نْ واقَفُوهُما.[۳] .

ترجمه:

فرمود: حضرت محمّد صلّی اللّه علیه و آله و علیّ علیه السلام، والِدَین این امّت هستند، چنانچه از آن دو پیروی کنند آن ها را از انحرافات دنیوی و عذاب همیشگی آخرت نجات می دهند؛ و از نعمت های متنوّع و وافر بهشتی بهره مندشان می سازند.

۴ قالَتْ علیها السلام: مَنْ أصْعَدَ إ لیَ اللّهِ خالِصَ عِبادَتِهِ، أهْبَطَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ أفْضَلَ مَصْلَحَتِهِ.[۴] .

ترجمه:

فرمود: هرکس عبادات و کارهای خود را خالصانه برای خدا انجام دهد، خداوند بهترین مصلحت ها و برکات خود را برای او تقدیر می نماید.

۵ ق الَتْ علیها السلام: إ نَّ السَّعیدَ کُلَّ السَّعیدِ، حَقَّ السَّعیدِ مَنْ أحَبَّ عَلیّا فی حَیاتِهِ وَ بَعْدَ مَوْتِهِ.[۵] .

ترجمه:

فرمود: همانا حقیقت و واقعیّت تمام سعادت ها و رستگاری ها در دوستی علیّ علیه السلام در زمان حیات و پس از رحلتش خواهدبود.

۶ قالَتْ علیها السلام: إ لهی وَ سَیِّدی، أسْئَلُکَ بِالَّذینَ اصْطَفَیْتَهُمْ، وَ بِبُکاءِ وَلَدَیَّ فی مُفارِقَتی أَنْ تَغْفِرَ لِعُصاةِ شیعَتی، وَشیعَةِ ذُرّیتَی.[۶] .

ترجمه:

فرمود: خداوندا، به حقّ اولیاء و مقرّبانی که آن ها را برگزیده ای، و به گریه فرزندانم پس از مرگ و جدائی من با ایشان، از تو می خواهم گناه خطاکاران شیعیان و پیروان ما را ببخشی.

۷ قالَتْ علیها السلام: شیعَتُنا مِنْ خِیارِ أهْلِ الْجَنَّةِ وَکُلُّ مُحِبّینا وَ مَوالی اَوْلیائِنا وَ مُعادی أعْدائِنا وَ الْمُسْلِمُ بِقَلْبِهِ وَ لِسانِهِ لَنا.[۷] .

ترجمه:

فرمود: شیعیان و پیروان ما، و همچنین دوستداران اولیاء ما و آنان که دشمن دشمنان ما باشند، نیز آن هائی که با قلب و زبان تسلیم ما هستند بهترین افراد بهشتیان خواهند بود.

۸ قالَتْ علیها السلام: وَاللّهِ یَابْنَ الْخَطّابِ لَوْلا إ نّی أکْرَهُ أنْ یُصیبَ الْبَلاءُ مَنْ لاذَنْبَ لَهُ، لَعَلِمْتَ أنّی سَاءُ قْسِمُ عَلَی اللّهِ ثُمَّ أجِدُهُ سَریعَ الاْ جابَةِ.[۸] .

ترجمه:

حضرت به عمر بن خطّاب فرمود:

سوگند به خداوند، اگر نمی ترسیدم که عذاب الهی بر بی گناهی، نازل گردد؛ متوجّه می شدی که خدا را قسم می دادم و نفرین می کردم.

و می دیدی چگونه دعایم سریع مستجاب می گردید.

۹ قالَتْ علیها السلام: وَاللّهِ، لاکَلَّمْتُکَ أبَدا، وَاللّهِ لاَ دْعُوَنَّ اللّهَ عَلَیْکَ فی کُلِّ صَلوةٍ.[۹] .

ترجمه:

پس از ماجرای هجوم به خانه حضرت، خطاب به ابوبکر کرد و فرمود: به خدا سوگند، دیگر با تو سخن نخواهم گفت، سوگند به خدا، در هر نمازی تو را نفرین خواهم کرد.

۱۰ قالَتْ علیها السلام: إ نّی أُشْهِدُاللّهَ وَ مَلائِکَتَهُ، أنَّکُما اَسْخَطْتُمانی، وَ ما رَضیتُمانی، وَ لَئِنْ لَقیتُ النَبِیَّ لا شْکُوَنَّکُما إ لَیْهِ.[۱۰] .

ترجمه:

هنگامی که ابوبکر و عمر به ملاقات حضرت آمدند فرمود:

خدا و ملائکه را گواه می گیرم که شما مرا خشمناک کرده و آزرده اید، و مرا راضی نکردید، و چنانچه رسول خدا را ملاقات کنم شکایت شما دو نفر را خواهم کرد.

۱۱ قالَتْ علیها السلام: لاتُصَلّی عَلَیَّ اُمَّةٌ نَقَضَتْ عَهْدَاللّهِ وَ عَهْدَ أبی رَسُولِ اللّهِ فی أمیرالْمُؤ منینَ عَلیّ، وَ ظَلَمُوا لی حَقیّ، وَأخَذُوا إ رْثی، وَخَرقُوا صَحیفَتی اللّتی کَتَبها لی أبی بِمُلْکِ فَدَک.[۱۱] .

ترجمه:

فرمود: افرادی که عهد خدا و پیامبر خدا را درباره امیرالمؤ منین علیّ علیه السلام شکستند، و در حقّ من ظلم کرده و ارثیّه ام را گرفتند و نامه پدرم را نسبت به فدک پاره کردند، نباید بر جنازه من نماز بگذارند.

۱۲ قالَتْ علیها السلام: إ لَیْکُمْ عَنّی، فَلا عُذْرَ بَعْدَ غَدیرِکُمْ، وَالاَْمْرُ بعد تقْصیرکُمْ، هَلْ تَرَکَ أبی یَوْمَ غَدیرِ خُمّ لاِ حَدٍ عُذْوٌ.[۱۲] .

ترجمه:

خطاب به مهاجرین و انصار کرد و فرمود:

از من دور شوید و مرا به حال خود رها کنید، با آن همه بی تفاوتی و سهل انگاری هایتان، عذری برای شما باقی نمانده است.

آیا پدرم در روز غدیر خم برای کسی جای عذری باقی گذاشت؟

الَتْ علیها السلام: جَعَلَ اللّهُ الاْ یمانَ تَطْهیرا لَکُمْ مِنَ الشِّرْکِ، وَ الصَّلاةَ تَنْزیها لَکُمْ مِنَ الْکِبْرِ، وَالزَّکاةَ تَزْکِیَةً لِلنَّفْسِ، وَ نِماءً فِی الرِّزقِ، وَالصِّیامَ تَثْبیتا لِلاْ خْلاصِ، وَالْحَّجَ تَشْییدا لِلدّینِ[۱۳] .

ترجمه:

فرمود: خداوند سبحان، ایمان و اعتقاد را برای طهارت از شرک و نجات از گمراهی ها و شقاوت ها قرار داد.

و نماز را برای خضوع و فروتنی و پاکی از هر نوع تکّبر، مقرّر نمود.

و زکات (و خمس) را برای تزکیه نفس و توسعه روزی تعیین نمود.

و روزه را برای استقامت و اخلاص در اراده، لازم دانست.

و حجّ را برای استحکام أساس شریعت و بناء دین اسلام واجب نمود.

۱۴ قالَتْ علیها السلام: یا أبَاالْحَسَنِ، إ نَّ رَسُولَ اللّهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ عَهِدَ إ لَیَّ وَ حَدَّثَنی أ نّی اَوَّلُ أهْلِهِ لُحُوقا بِهِ وَلا بُدَّ مِنْهُ، فَاصْبِرْ لاِ مْرِاللّهِ تَعالی وَارْضَ بِقَض ائِهِ.[۱۴] .

ترجمه:

فرمود: ای ابا الحسن! همسرم، همانا رسول خدا با من عهد بست واظهار نمود: من اوّل کسی هستم از اهل بیتش که به او ملحق می شوم وچاره ای از آن نیست، پس تو صبر نما و به قضا و مقدّرات الهی خوشنود باش.

۱۵ قالَتْ علیها السلام: مَنْ سَلَّمَ عَلَیْهِ اَوْ عَلَیَّ ثَلاثَةَ أیّامٍ أوْجَبَ اللّهُ لَهُ الجَنَّةَ، قُلْتُ لَها: فی حَیاتِهِ وَ حَیاتِکِ؟

قالَتْ: نعَمْ وَ بَعْدَ مَوْتِنا.[۱۵] .

ترجمه:

فرمود: هر که بر پدرم رسول خدا و بر من به مدّت سه روز سلام کند خداوند بهشت را برای او واجب می گرداند، چه در زمان حیات و یا پس از مرگ ما باشد.

۱۶ قالَتْ علیها السلام: ما صَنَعَ أبُوالْحَسَنِ إ لاّ ما کانَ یَنْبَغی لَهُ، وَلَقَدْ صَنَعُوا ما اللّهُ حَسیبُهُمْ وَطالِبُهُمْ.[۱۶] .

ترجمه:

فرمود: آنچه را امام علیّ علیه السلام نسبت به دفن رسول خدا و جریان بیعت انجام داد، وظیفه الهی او بوده است، و آنچه را دیگران انجام دادند خداوند آن ها را محاسبه و مجازات می نماید.

۱۷ قالَتْ علیه السلام: خَیْرٌ لِلِنّساءِ أنْ لایَرَیْنَ الرِّجالَ وَلایَراهُنَّ الرِّجالُ. [۱۷] .

ترجمه:

فرمود: بهترین چیز برای حفظ شخصیت زن آن است که مردی را نبیند و نیز مورد مشاهده مردان قرار نگیرد.

۱۸ قالَتْ علیها السلام: أوُصیکَ یا أبَاالْحَسنِ أنْ لاتَنْسانی، وَ تَزُورَنی بَعْدَ مَماتی.[۱۸] .

ترجمه:

ضمن وصیّتی به همسرش اظهار داشت: مرا پس از مرگم فراموش نکنی.

و به زیارت و دیدار من بر سر قبرم بیائی.

۱۹ قالَتْ علیها السلام: إ نّی قَدِاسْتَقْبَحْتُ ما یُصْنَعُ بِالنِّساءِ، إ نّهُ یُطْرَحُ عَلیَ الْمَرْئَةِ الثَّوبَ فَیَصِفُها لِمَنْ رَأی، فَلا تَحْمِلینی عَلی سَریرٍ ظاهِرٍ، اُسْتُرینی، سَتَرَکِ اللّهُ مِنَ النّارِ.[۱۹] .

ترجمه:

در آخرین روزهای عمر پر برکتش ضمن وصیّتی به اسماء فرمود: من بسیار زشت و زننده می دانم که جنازه زنان را پس از مرگ با انداختن پارچه ای روی بدنش تشییع می کنند.

و افرادی اندام و حجم بدن او را مشاهده کرده و برای دیگران تعریف می نمایند.

مرا بر تخت و بلانکاردی که اطرافش پوشیده نیست و مانع مشاهده دیگران نباشد قرار مده بلکه مرا با پوشش کامل تشییع کن، خداوند تورا از آتش جهنّم مستور و محفوظ نماید.

۲۰ قالَتْ علیها السلام:…. إ نْ لَمْ یَکُنْ یَرانی فَإ نّی أراهُ، وَ هُوَ یَشُمُّ الریح.[۲۰] .

ترجمه:

مرد نابینائی وارد منزل شد و حضرت زهراء علیها السلام پنهان گشت، وقتی رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله علّت آن را جویا شد؟

در پاسخ پدر اظهار داشت: اگر آن نابینا مرا نمی بیند، من او را می بینم، دیگر آن که مرد، حسّاس است و بوی زن را استشمام می کند.

۲۱ قالَتْ علیها السلام: أصْبَحْتُ وَ اللّهِ! عاتِقَةً لِدُنْیاکُمْ، قالِیَةً لِرِجالِکُمْ.[۲۱] .

ترجمه:

بعد از جریان غصب فدک و احتجاج حضرت، بعضی از زنان مهاجر و انصار به منزل حضرت آمدند و احوال وی را جویا شدند، حضرت در پاسخ فرمود: به خداوند سوگند، دنیا را آزاد کردم و هیچ علاقه ای به آن ندارم، همچنین دشمن و مخالف مردان شما خواهم بود.

۲۲ قالَتْ علیها السلام: إ نْ کُنْتَ تَعْمَلُ بِما أمَرْناکَ وَ تَنْتَهی عَمّا زَجَرْناکَ عَنْهُ، قَأنْتَ مِنْ شیعَتِنا، وَ إ لاّ فَلا. [۲۲] .

ترجمه:

فرمود: اگر آنچه را که ما اهل بیت دستور داده ایم عمل کنی و از آنچه نهی کرده ایم خودداری نمائی، تو از شیعیان ما هستی وگرنه، خیر.

۲۳ قالَتْ علیها السلام: حُبِّبَ إ لَیَّ مِنْ دُنْیاکُمْ ثَلاثٌ: تِلاوَةُ کِتابِ اللّهِ، وَالنَّظَرُ فی وَجْهِ رَسُولِ اللّهِ، وَالاْ نْفاقُ فی سَبیلِ اللّهِ.

ترجمه:

فرمود: سه چیز از دنیا برای من دوست داشتنی است: تلاوت قرآن، نگاه به صورت رسول خدا، انفاق و کمک به نیازمندان در راه خدا.

۲۴ قالَتْ علیها السلام: أُوصیکَ اَوّلاً أنْ تَتَزَوَّجَ بَعْدی بِإ بْنَةِ اُخْتی أمامَةَ، فَإ نَّها تَکُونُ لِوُلْدی مِثْلی، فَإ نَّ الرِّجالَ لابُدَّ لَهُمْ مِنَ النِّساءِ.[۲۳] .

ترجمه:

در آخرین لحظات عمرش به همسر خود چنین سفارش نمود:

پس از من با دختر خواهرم أمامه ازدواج نما، چون که او نسبت به فرزندانم مانند خودم دلسوز و متدیّن است.

همانا مردان در هر حال، نیازمند به زن می باشند.

۲۵ قالَتْ علیها السلام: الْزَمْ رِجْلَها، فَإ نَّ الْجَنَّةَ تَحْتَ أقْدامِها، و الْزَمْ رِجْلَها فَثَمَّ الْجَنَّةَ.[۲۴] .

ترجمه:

فرمود: همیشه در خدمت مادر و پای بند او باش، چون بهشت زیر پای مادران است؛ و نتیجه آن نعمت های بهشتی خواهد بود.

زمین خالی از حجّت نمی ماند

زمین خالی از حجّت نمی ماند در جهان بینی مکتب اهل بیت علیهم السّلام انسان بدون امام معصوم، و زمین خالی از حجّت بحق

الهی، نخواهد ماند؛ چرا که بدون امام معصوم هدایت و کمال صحیح و شایسته انسانی میسّر نخواهد شد. بعلاوه حفظ نظام هستی به

برکت وجود حجت های خداوند است. بر این حقیقت در جای جای روایات رسول اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهارعلیهم

السّلام به شیوه های مختلف تصریح شده است. منتهی گاهی زمینه و شرایط برای حضور علنی و آشکار امام علیه السلام فراهم است

در نتیجه او به گونه ای که همه مردم او را می شناسند و به او دسترسی دارند در میان آن ها زندگی می کند، اما در شرایط خاصی

به جهت وجود خطرات جانی یا مصالح دیگری که خداوند به آنها عالم تر است مشیّت الهی اقتضاء می نماید که امام علیه السلام

پنهان از چشم مردم زندگی کند. در این باره روایات زیادی نقل شده است. جهت آشنایی بیشتر با این موضوع به ذکر دو حدیث از

روایات حضرت علی علیه السلام اکتفا می شود. – عن علی علیه السلام قال: اللّهم انه لابدَّ لارضک من حجّ ۀ لک علی خلقک،

یهدیهم الی دینک و یعلّمهم علمک لئلا تبطل حجّتک و لا یضلّ أتباع اولیائک بعد اذ هدیتهم به اما ظاهر لیس بالمطاع او مکتتم

مترقّب، ان غاب عن النّاس شخصُهُ فی حال هدایتهم فانّ علمه و آدابه فی قلوب المؤمنین مثبتۀ، فهم بها عاملون. بار خدایا! همواره

باید در روی زمین تو حجتی برای بندگانت داشته باشی تا خلق را به دینت راهنمایی کند، و علم تو را به آنها بیاموزد تا حجّت تو

تباه نشود و پیروان اولیاء تو بعد از آنکه آن ها را هدایت کرده ای دوباره گمراه نگردند. [حجت تو] یا ظاهر و آشکار خواهد بود

که اطاعت او را نمی کنند و یا از دیده ها نهان خواهد بود که مردم در انتظار او به سر می برند. اگر شخص و جسم او در حال

هدایت مردم از آنان غائب باشد علم و آدابش در قلب های عاشقان حق پایدار است و آن ها به آن علم و آداب پایبند هستند و به

آن عمل می کنند. – اللّهم بلی لا تخلو الارض من قائم لِلّه بحجّۀٍ: امّا ظاهراً مشهوراً و امّا خائفاً مَغموراً لئلا تبطُلَ حجج اللّه و بیّناته و

کم ذا و أین؟ اولئک واللّهِ الاقلّون عدداً و الاعظمون عنداللّه قدراً یحفظُ اللّه بهم حُججه و بیّناته… اولئک خلفاء اللّه فی ارضهِ و

الدعاةِ الی دینهِ. … بارخدایا آری! زمین از امامی که قیام بر حق کند خالی نخواهد ماند. او یا آشکار و شناخته شده است یا ترسان و

پنهان است تا حجت ها و دلیل های روشن خدا (یعنی اصول و احکام دین و تعالیم انبیاء) از بین نرود. اما اینکه ایشان چند نفرند و

کجایند؟ به خدا سوگند از نظر تعداد آن ها بسیار کم هستند ولی از جهت منزلت و بلندمرتبه گی در نزد خداوند بسیار بزرگوارند.خداوند به وسیله ایشان حجّت ها و دلیل های روشن خود را حفظ می کند… آنان خلفا و نمایندگان خدا در روی زمین هستند و

مردم را به سوی دین و احکام و مقررات او دعوت می کنند…

پاورقی

۴] نهج البلاغه فیض الاسلام، حکمت ۱۳۹ ص . ۱۱۵۸ ] ۳] کمال الدین، ج ۱ص ۳۰۲ ح . ۱۱ ]

نَسَب حضرت مهدی (ع)

نَسَب حضرت مهدی علیه السلام در لابلای سخنان علی بن ابیطالب علیه السلام روایات زیادی در زمینه معرفی نسب امام زمان علیه

السلام به چشم می خورد که به یک بیان مجموعه این قبیل از روایات به سه دسته تقسیم می شوند. در بخشی از آنها او را فرزند

خودشان معرفی می کنند، در قسمتی دیگر آن حضرت را از فرزندان حضرت فاطمه علیها السّلام و بالاخره در دسته ای از روایات

حضرت مهدی علیه السلام را از اولاد امام حسین علیه السلام معرفی کرده اند. – عن ابی جعفر محمد بن علی علیه السلام قال:

خطب امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام بالکوفۀ بعد منصرفه من النهروان… فحمد اللّه و اثنی علیه و صلیّ علی رسول اللّه

صلی الله علیه و آله و ذکر ما انعم اللّه علی نبیّه و علیه ثم قال: …و مِنْ وُلدی مهدیُّ هذِهِ الاُمّۀ امام محمد باقرعلیه السلام می فرمایند:

امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام وقتی که از جنگ نهروان به کوفه برگشتند برای مردم خطبه ای خواندند… در آن خطبه

نخست خدا را سپاس گفتند و درود به روان پیامبرصلی الله علیه و آله فرستادند و نعمت هایی را که خداوند به رسولش و بر خود

آن حضرت عنایت کرده است یکی یکی شمردند سپس در ادامه فرمودند: از جمله نعمت های خداوند بر من آن است که مهدیّ

این امّت از فرزندان من است. – عن زرّبن حبیش سمع علیّاً [علیه السلام ] یقول: المهدیّ رجلٌ منّا مِنْ وُلد فاطمۀ. زرّبن حبیش شنید

که علی بن ابیطالب علیه السلام می فرمود: مهدی مردی از ما اهلبیت و از فرزندان حضرت فاطمه زهرا است. – …عن علی بن موسی

الرضاعلیه السلام عن ابیه… عن ابیه امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام انه قال: التّاسِعُ مِنْ وُلْدِک یا حُسَیْنُ هُوَ القائِمُ بالحق… …

حضرت امام رضاعلیه السلام از پدر بزرگوارش موسی بن جعفرعلیه السلام و او نیز از پدرش… او از امام حسین علیه السلام و آن

حضرت از امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام روایت کرده است که آن حضرت خطاب به امام حسین علیه السلام فرمودند:

نهمین فرزند تو ای حسین! قائم بر حقّ (مهدی علیه السلام ) است… – عن ابن العیاش قال: حدثّنی الشیخ الثقۀ ابوالحسین بن

عبدالصمد بن علیّ… عن نوح بن دراج عن یحیی عن الاعمش … انهم کانوا عند علی بن ابیطالب علیه السلام … و اذا اقبل الحسین

علیه السلام یقول: بأبی انت یا ابا ابن خیرة الاماء. فقیل یا امیرالمؤمنین ما بالک؟ تقول هذا للحسن و هذا للحسین علیه السلام ؟ و من

ابن خیرة الاماء؟ فقال: ذاک الفقید الطرید الشرید م-ح-م-د بن الحسن بن علی بن محمّد بن علی بن موسی بن جعفربن محمّدبن

علی بن الحسین هذا و وضع یده علی رأس الحسین علیه السلام. ابن عیاش در کتاب مقتضب می گوید: شیخ ابوالحسین بن

عبدالصمد بن علی از نوح بن دراج و چند نفر دیگر نقل کرد که آن ها در حضور امیرالمؤمنین علیه السلام بودند، وقتی امام حسین

علیه السلام وارد شد حضرت به ایشان فرمودند: پدرم به قربان پدر فرزند بهترین کنیزها! به آن حضرت گفته شد: یا امیرالمؤمنین

علّت چیست که برای امام حسین علیه السلام این تعابیر را به کار می برید؟ فرزند بهترین کنیزها کیست؟ حضرت علی علیه السلام

در جواب فرمودند: او گمشده ای است که از نزدیکان و خویشاوندان و وطن خود دور است، نام او م-ح-م-د فرزند حسن بن علی

بن محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین است؛ در این هنگام دست خود را بر سر مبارک امام حسین علیه

السلام نهاده فرمودند: همین حسین علیه السلام . پاورقی

۶] ملاحم ابن طاووس، ص ۱۷۵ ح ] ۵] معانی الاخبار، ج ۱ص ۱۳۸ باب ۲۸ ح ۹ط دار الکتب الاسلامیه؛ بحارالانوار، ج ۳۵ ص . ۴۵ ]

۸] بحارالانوار، ج ۵۱ ص ۱۱۰ و ] ۷] کمال الدین، ج ۱ص ۳۰۴ اثباةالهداة، ج ۶ص ۳۹۵ ] ۲۰۳ کنزالعمال، ج ۱۴ ص ۵۹۱ ح . ۳۹۶۷۵

۱۱۱

خاندان مهدی (ع)

خاندان مهدی علیه السلام امیرالمؤمنین علیه السلام در معرفی خاندان حضرت مهدی علیه السلام از تعابیر زیادی استفاده کرده اند و

هر یک از آن ها به گوشه ای از واقعیّت دلالت دارند که در مجموع به همراه توصیفات دیگری که از سایر ائمه علیهم السّلام نقل

شده است به طور کامل شخصیّت امام عصرعلیه السلام را به انسان ها می شناسانند. به عنوان مثال در یک جا می فرمایند: آن

حضرت از قریش است. در مورد دیگر وی را از بنی هاشم معرفی می کنند. در ضمن یکی دیگر از سخنانشان او را از عترت

پیامبرصلی الله علیه و آله می خوانند و… که هر کدام از این عبارات به بُعد خاصّی از شخصیت امام زمان علیه السلام دلالت دارند و

در نتیجه این اختلاف در الفاظ و عبارات با یکدیگر منافاتی ندارند و همه آن ها اوصاف یک حقیقت نورانی را روشن می کنند. -

عن الحسین بن علی علیه السلام قال: جاء رجل الی امیرالمؤمنین علیه السلام فقال له: یا امیرالمؤمنین نبئّنا بمهدیکم هذا؟ فقال: اذا

درج الدارجون و قلّ المؤمنون و ذهب المجلبون فهناک. فقال: یا امیرالمؤمنین علیک السلام ممّن الرجل؟ فقال علیه السلام : من بنی

هاشم من ذروة طود العرب… از حسین بن علی علیه السلام نقل شده است که آن حضرت فرمود: شخصی خدمت علی علیه السلام

آمد و به آن حضرت گفت: ای امیرمؤمنان برای ما از مهدی علیه السلام سخن بگو. علی بن ابیطالب علیه السلام فرمودند: هنگامی

که رفتنی ها بروند و اهل ایمان کم شوند و آشوبگران و جنگ طلبان نابود گردند، در چنین شرایطی او ظهور خواهد کرد. آنگاه

همان شخص عرضه داشت یا امیرالمؤمنین! درود و سلام بر تو باد، حضرت مهدی علیه السلام از کدام طایفه است؟ حضرت

فرمودند: او از بنی هاشم است که بهترین طایفه عرب و قُلّه شرف و جوانمردی به حساب می آید. – …عن ابن زریر الغافقی، سمع

علیاًعلیه السلام یقول هو من عترة النبی صلی الله علیه و آله نقل شده است که ابن زریر غافقی شنید که علی بن ابیطالب علیه السلام

می فرمایند: مهدی علیه السلام از عترت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است. – قال علی بن ابی طالب علیه السلام : هو فتیً من

قریش… علی بن ابیطالب علیه السلام فرمودند: او (حضرت مهدی علیه السلام ) از قبیله قریش… است.

پاورقی

۱۰ ] فتن ابن حماد، ۲۶۴ ح ۱۰۴۳ ط دار الکتب العلمیۀ،؛ ملاحم ابن طاووس، ص ۳۲۰ ح ۴۵۹ ط ] ۹] بحارالانوار، ج ۵۱ ص ۱۱۵ ]

مؤسسه صاحب الامرعلیه السلام . [ ۱۱ ] ملاحم ابن طاووس، ص ۱۵۵ ح ۱۹۳

نام مبارک مهدی (ع)

نام مبارک مهدی علیه السلام در مجموعه سخنان حضرت علی علیه السلام با روش های مختلفی از نام مبارک امام زمان علیه السلام

یاد می شود. در یک مورد تصریح به نام آن حضرت غیر جایز دانسته شده است. در مورد دیگر از آن با اشاره سخن به میان می

آید و بالاخره در مورد دیگر به صراحت نام مخصوص بیان می شود. – …عن جابر بن یزید الجعفی قال: سمعت ابا جعفرعلیه السلام

یقول: سأل عمر امیرالمؤمنین علیه السلام عن المهدیّ فقال: یا ابن ابی طالب اخبرنی عن المهدیّ ما اسمُهُ؟ قال علیه السلام : امّا اسمُهُ

فلا، انّ حبیبی و خلیلی عَهِدَ اِلیَّ ان لا اُحدِّث باسمِهِ حتّی یبعثه اللَّه عزّوجلّ و هو ممّا استودع اللَّه عزّوجلّ رسوله فی علمه. جابربن

یزید جعفی می گوید: از امام باقرعلیه السلام شنیدم که می فرمود: روزی عمر بن خطاب به امیرالمؤمنین علیه السلام گفت: ای پسرابوطالب! نام مهدی چیست؟ آنرا برای من بیان کن. علی علیه السلام فرمود: اسم اورا نمی گویم، چون حبیب و خلیل من )رسول اکرم صلی الله علیه و آله ( با من عهد کرده است اسم او را برای کسی بیان نکنم تا اینکه خداوند وی را مبعوث و ظاهر گرداند و این از اموری است که خداوند عزّوجلّ علم آن را نزد پیامبرش امانت و ودیعه نهاده است. – …عن علی بن ابیطالب علیه السلام قال:المهدیُّ مولِدُهُ بالمدینۀ من اهل بیت النبیُّ اسمُهُ اسم نبیٍّ… علی بن ابیطالب علیه السلام فرمودند: مهدی در مدینه به دنیا می آید. او

از اهل بیت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است. و هم اسم با یکی از پیامبران است… در یکی از اشعار منسوب به حضرت علی علیه

السلام در این باره آمده است: فثم یقوم القائم الحق منکم و بالحق یاتیکم و بالحق یعمل سمیُّ نبی اللّه نفسی فدائه فلا تخذلوه یا

بنیّ و عجّلوا سپس آن قیام کننده بر حق، از میان شما قیام خواهد کرد. او حق را خواهد آورد و به آن عمل خواهد کرد. جانم فدای

او که همنام رسول خداصلی الله علیه و آله است. ای فرزندان من! به یاری او بشتابید، مبادا او را بی یار و یاور رها سازید. – عن علی

علیه السلام قال: اسم المهدیُّ محمد حضرت علی علیه السلام فرمود: اسم حضرت مهدی علیه السلام محمد است.

پاورقی

۱۴ ] بحارالانوار، ج ۵۱ ص ] ۱۳ ] عقدالدرر، ص ۶۴ عرف السیوطی، الحاوی، ج ۲ص ۷۳ ] ۱۲ ] کمال الدین، ج ۲باب ۵۶ ص ۶۴۸ ]

۱۵ ] برهان المتقی، ص ۱۰۱ ح . ۸ ] ۱۳۲

سیمای مهدی (ع)

به خصوصیات جسمانی و ویژگیهای بدنی حضرت مهدی علیه السلام در بخشی از روایات حضرت علی علیه السلام اشاره می شود.

در یکی از این روایات بطور کلی این ویژگیها بیان شده تا آنجا که می فرماید آن حضرت در خلقت خود شبیه پیامبراکرم صلی الله

علیه و آله است، اما در تعدادی دیگر از روایات به توصیف خصوصیات چهره واعضاء بدن امام زمان علیه السلام می پردازد.

حضرت علی علیه السلام در توصیف ویژگیهای جسمی مهدی علیه السلام فرمودند: – …فقال علیه السلام : رجلٌ اجلی الجبین، اقنی

الأنف، ضخم البطن، اذیل الفخذین، ابلج الثنایا، بفخذه الیمنی شامۀ. او مردی است که پیشانی اش گشاد و درخشان است، بینی او

خوش تراش و شکمش نسبتا بزرگ و رانهایش عریض می باشد. دندان های سفید و درخشان دارد، و در ران سمت راست او

علامتی هست.

پاورقی

۱۶ ] منتخب الاثر، ص ۱۵۱ ح ۳۰ ]

اوصاف مهدی (ع)

در دسته ای از روایات علی بن ابیطالب علیه السلام به اوصاف و ویژگی های روحی و اخلاقی امام زمان علیه السلام پرداخته می

شود که از جمله آنهاست: – …ثم رجع الی صفۀ المهدی علیه السلام فقال: اوسعکم کهفا و اکثرکم علما و اوصلکم رحما، اللهم

فاجعل بیعته خروجا من الغمّۀ و اجمع به شمل الامۀ… حضرت علی علیه السلام در ادامه یکی از سخنانشان به تبیین صفات حضرت

مهدی علیه السلام پرداخته، فرمودند: آستانه او در پناه دهی به بی پناهان از همه آستانه ها وسیع تر، و علم و دانش آن حضرت از

همه زیادتر است و از همه مردم بیشتر به صله ارحام و پیوند با خویشاوندان توجه می نماید. پروردگارا! بیعت او را پایان بخش همه

اندوه ها قرار بده و تفرّق و پراکندگی امت اسلامی را به دست با کفایت آن حضرت به یگانگی مبدّل فرما… – …عن اصبغ بن نباته قال: سمعت امیرالمؤمنین علیه السلام یقول: صاحب هذا الامر الشریدُ الطریدُ الفرید الوحید. اصبغ بن نباته می گوید: شنیدم که امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمود: صاحب الامر (مهدی علیه السلام) کسی است که در سرزمین های دور دست ساکن می شود و از میان مردم کناره می گیرد و به تنهایی زندگی می کند.

پاورقی

۱۸ ] کمال الدین، ج ۱ص ۳۰۳ اثباة الهداة، ج ۳ص ۵۷۱ ] ۲۱۴ ، بحار الانوار، ج ۵۱ ص ۱۱۵ ? ۱۷ ] غیبۀ نعمانی، ص ۲۱۲ ]

غیبت امام زمان (ع)

یکی از پیشامدهای بسیار مهم زندگی حضرت مهدی علیه السلام واقع شدن غیبت می باشد که در دو مرحله انجام گرفته است.

اولی بنام غیبت صغری معروف است که از سال ۲۶۰ هجری یعنی از زمان شهادت امام عسکری علیه السلام آغاز شد و تا سال

۳۲۹ هجری ادامه داشت و از این سال به بعد دوره غیبت کبری آغاز می شود که تاکنون نیز ادامه دارد. در رهنمودهای امیرالمؤمنین

علیه السلام به این موضوع و وقایعی که در این دوره پیش خواهد آمد نیز اشاره شده است. در ضمن روایتی که آن را حضرت عبد

العظیم حسنی؛ با سلسله سند از علی بن ابیطالب علیه السلام نقل می کند چنین وارد شده است: – …عن امیرالمؤمنین علیه السلام قال:

للقائم منّا غیبۀ امدها طویل کانّی بالشیعۀ یجولون جولان النّعم فی غیبته یطلبون المرعی فلا یجدونه، ألا فمن ثبت منهم علی دینه و لم

یقْسُ قلْبُهُ لطول امد غیبۀ امامه فهو معی فی درجتی یوم القیامۀ. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: برای قائم ما غیبتی هست که مدت

آن طولانی خواهد شد. شیعیان را در این زمان می بینم که همانند گلّه بی صاحبی که در دشت پراکنده شده باشند به دنبال چرا گاه

و مرتع می گردند ولی آن را پیدا نمی کنند ]به جستجوی آن حضرت می پردازند ولی او را نمی یابند.[ آگاه باشید! در این دوره

هر کسی از آنها )شیعیان( در دین و عقیده خود استوار و ثابت قدم بماند و قلبش به جهت طولانی شدن غیبت امامش قساوت پیدا

نکند، او روز قیامت در نزد من و در جایگاهی که من هستم خواهد بود. - ... عن الاصبغ بن نباته عن امیرالمؤمنین علیه السلام انّه

ذکر القائم علیه السلام فقال: أما لیَغیبَنَّ حتّی یقولَ الجاهلُ: ما للّه فی آلِ محمّدٍ حاجۀٌ. از اصبغ بن نباته نقل شده است که

امیرالمؤمنین علیه السلام روزی حضرت قائم علیه السلام را یاد کردند و فرمودند: آگاه باشید! او غیبتی (طولانی) خواهد داشت به

گونه ای که نادانان (به مصالح الهی) بگویند: خداوند را در آل محمدصلی الله علیه و آله برنامه ای نیست. )یعنی افراد نادان به جهت طولانی شدن دروه غیبت از ظهور آن حضرت مأیوس و ناامید خواهند شد(.

پاورقی

۲۰ ] کمال الدین، ج ۱ص ۳۰۲ ح )) . ۹ ] ۱۹ ] کمال الدین، ج ۱ص ۳۰۳ ح ۱۴ ]

علت غیبت امام زمان (ع)

برای غیبت امام عصرعلیه السلام علت و حکمت های زیادی در مجموعه روایات اهلبیت علیهم السّلام ذکر شده است. در روایات

امیرالمؤمنین علیه السلام حداقل به سه علت اشاره شده است؛ یعنی شناخته شدن اهل هدایت از اهل گمراهی و ضلالت، و نداشتن

بیعت ظاهری هیچیک از سلاطین، و کوتاهی و ناسپاسی و ظلم مردم به عنوان فلسفه غیبت بیان گردیده است. – اِنّ القائم منّا اذا قام

لم یکن لاحد فی عنقه بیعۀ فلذلک تخفی ولادته و یغیب شخصه همانا قائم از ما آنگاه که قیام کند بیعت کسی در گردن او نخواهد

بود و به همین خاطر است که تولد او به صورت پنهانی واقع خواهد شد و وجود او از دید و نظر مردم غایب خواهد بود. – …فقال علی علیه السلام …اما واللّه لَأقتلنَّ انا و ابنای هذان و لیبعثنّ اللّه رجلا من ولدی فی آخر الزمان یطالب بدمائنا و لیغیبنّ عنهم تمییزا لاهل الضلالۀ حتی یقول الجاهل ما للّه فی آل محمد من حاجۀ. امیر مؤمنان علیه السلام در حالیکه امام حسن علیه السلام و امام

حسین علیه السلام حضور داشتند خطاب به مردم فرمودند: ای مردم! آگاه باشید، سوگند به خدا من و این دو فرزندم به قتل خواهیم

رسید. آن گاه خداوند شخصی از فرزندان مرا در آخر الزمان ظاهر خواهد کرد تا خون ما را از ستمگران طلب کند. او از دیده مردم

غایب خواهد بود تا اهل ظلالت و گمراهی از دیگران شناخته شوند و این غیبت به قدری طولانی خواهد شد که مردمان نادان

خواهند گفت: خداوند برنامه ای در آل محمدصلی الله علیه و آله ندارد. – …ان امیرالمؤمنین علیه السلام قال عَلی منبر الکوفۀ…:

واعلموا ان الارض لا تخلو من حجۀ للّه و لکن اللّه سیعمی خلقه منها بظلمهم و جورهم و اسرافهم علی انفسهم … مفضل بن عمر از

امام صادق علیه السلام روایت کرده است که آن حضرت فرمود: روزی امیرالمؤمنین علیه السلام در بالای منبر مسجد کوفه فرمودند:

…ای مردم! بدانید زمین هرگز از حجت خدا (امام معصوم) خالی نخواهد ماند. اما خداوند متعال به زودی مردم را به خاطر ظلم و ستم و همینطور اسرافی که درحق خودشان انجام می دهند از دیدن حجت الهی محروم خواهد کرد. [یعنی مردم به جهت اعمال خودشان در آینده از دیدن امام معصوم محروم خواهند شد]